Ngày 2/4 (giờ Mỹ), Tổng thống Donald Trump công bố áp thuế nhập khẩu đối ứng lên tới 46% đối với hàng hóa từ hơn 180 nền kinh tế, trong đó Việt Nam nằm trong nhóm chịu mức thuế cao nhất. Quyết định này ngay lập tức gây chấn động thị trường, đặc biệt là ngành thủy sản – một trong những lĩnh vực xuất khẩu chủ lực của Việt Nam.
Nội dung
1. Tổng Quan Về Quyết Định Thuế Mới Của Mỹ
Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), hiện có:
- Hơn 37.000 tấn thủy sản đang trên đường vận chuyển tới Mỹ.
- Khoảng 31.500 tấn dự kiến xuất khẩu trong tháng 4-5.
- 38.500 tấn đã ký hợp đồng cho năm 2024.
Nếu hải quan Mỹ tính thuế dựa trên ngày hàng cập cảng (sau 9/4), các lô hàng này sẽ phải chịu mức thuế 46%, gây thiệt hại nặng nề cho doanh nghiệp Việt Nam.
2. Tác Động Trực Tiếp Đến Ngành Thủy Sản Việt Nam
a. Mỹ – Thị Trường Chiến Lược Của Thủy Sản Việt
- Mỹ là thị trường số 1 đối với tôm, cá ngừ và thứ 2 đối với cá tra của Việt Nam.
- 70% sản phẩm xuất khẩu là thủy sản nuôi trồng (tôm, cá tra, nhuyễn thể), liên quan trực tiếp đến sinh kế của hàng trăm nghìn nông dân.
- 30% là hải sản khai thác tự nhiên, là nguồn sống của hàng trăm ngàn ngư dân.
b. Thiệt Hại Tài Chính Lớn Cho Doanh Nghiệp
- Nhiều doanh nghiệp đã ký hợp đồng theo điều kiện DDP (Delivered Duty Paid), nghĩa là chịu toàn bộ chi phí vận chuyển, bảo hiểm và thuế trước khi giao hàng.
- Ví dụ: Một lô hàng tôm trị giá 500.000 USD:
- Trước đây: Thuế 5% (25.000 USD).
- Sau 9/4: Thuế 46% (230.000 USD) → Tăng thêm 205.000 USD.
- Chi phí này quá lớn, nhiều doanh nghiệp không thể lường trước, dẫn đến nguy cơ phá sản.
c. Mất Khả Năng Cạnh Tranh So Với Các Nước Xuất Khẩu Khác
- Việt Nam (46%) bị đặt vào thế bất lợi so với:
- Ấn Độ (26%)
- Ecuador (10%)
- Indonesia (32%)
- Thái Lan (36%)
- Nguy cơ mất thị phần vào tay các đối thủ là rất cao.
3. Những Rủi Ro Và Thách Thức Tiềm Ẩn
a. Rủi Ro Pháp Lý Và Tính Không Rõ Ràng Trong Chính Sách Thuế
- Hiện chưa rõ liệu thuế 46% sẽ áp dụng cho toàn bộ hàng hóa hay chỉ một số nhóm cụ thể.
- Nếu tính theo ngày cập cảng (sau 9/4), hàng đang trên đường vận chuyển sẽ chịu thuế mới, gây thiệt hại bất ngờ.
b. Nguy Cơ Đứt Gãy Chuỗi Cung Ứng
- Nhiều doanh nghiệp có thể tạm dừng xuất khẩu để chờ đợi chính sách rõ ràng hơn.
- Hàng tồn kho tăng cao, ảnh hưởng đến dòng tiền và khả năng sản xuất.
c. Ảnh Hưởng Đến Người Lao Động Và Nông Dân
- Nếu xuất khẩu giảm, hàng trăm nghìn nông dân và ngư dân sẽ mất thu nhập.
- Nguy cơ thất nghiệp hàng loạt trong ngành chế biến thủy sản.
4. Giải Pháp Ứng Phó Của Doanh Nghiệp Và Chính Phủ
a. Đối Với Doanh Nghiệp
- Đàm phán lại hợp đồng với đối tác Mỹ để chia sẻ gánh nặng thuế.
- Tìm kiếm thị trường thay thế (EU, Trung Quốc, Nhật Bản) để giảm phụ thuộc vào Mỹ.
- Chuyển hướng sang sản phẩm giá trị cao (thủy sản chế biến sẵn, hữu cơ) để tăng lợi nhuận.
b. Đối Với Chính Phủ
- Đàm phán với Mỹ để giảm thuế hoặc có lộ trình điều chỉnh hợp lý.
- Hỗ trợ tài chính cho doanh nghiệp thông qua gói tín dụng ưu đãi.
- Đẩy mạnh xúc tiến thương mại sang các thị trường mới.
5. Kết Luận
Việc Mỹ áp thuế 46% đối với thủy sản Việt Nam là một cú sốc lớn, đe dọa trực tiếp đến hàng nghìn doanh nghiệp và người lao động. Để vượt qua thách thức này, sự phối hợp giữa doanh nghiệp và Chính phủ là yếu tố then chốt, cùng với chiến lược đa dạng hóa thị trường và nâng cao giá trị sản phẩm. Nếu không có biện pháp kịp thời, ngành thủy sản Việt Nam có thể đối mặt với khủng hoảng nghiêm trọng trong năm 2024.
