Bảo hiểm xã hội (BHXH) và bảo hiểm y tế (BHYT) là hai chính sách quan trọng trong hệ thống an sinh xã hội của Việt Nam, góp phần bảo vệ quyền lợi của người lao động và người dân. Tuy nhiên, tình trạng lạm dụng, trục lợi quỹ BHYT đang trở thành vấn đề nhức nhối, đe dọa sự bền vững của hệ thống. Trước thực trạng này, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng – Chủ tịch Hội đồng quản lý BHXH Việt Nam – đã ký Công văn số 4860/BTC-BHXH, yêu cầu các địa phương tăng cường biện pháp ngăn chặn hành vi trục lợi, đồng thời đẩy mạnh công tác quản lý, giám sát để đảm bảo hiệu quả sử dụng quỹ BHXH, BHYT.
Nội dung
1. Thực trạng lạm dụng, trục lợi quỹ BHYT và tác động đến hệ thống BHXH
1.1. Biểu hiện của hành vi trục lợi BHYT
- Kê khai sai dịch vụ y tế: Một số cơ sở khám chữa bệnh (KCB) gian lận bằng cách kê khai chi phí cao hơn thực tế hoặc chỉ định dịch vụ không cần thiết.
- Lạm dụng thẻ BHYT: Người bệnh sử dụng thẻ BHYT của người khác để hưởng quyền lợi trái phép.
- Thanh toán không minh bạch: Một số đơn vị y tế không cập nhật đầy đủ dữ liệu KCB, dẫn đến sai sót trong thanh toán chi phí từ quỹ BHYT.
1.2. Hậu quả của việc trục lợi quỹ BHXH, BHYT
- Thâm hụt quỹ BHXH, BHYT, ảnh hưởng đến khả năng chi trả lâu dài.
- Giảm niềm tin của người dân vào hệ thống an sinh xã hội.
- Gia tăng gánh nặng tài chính cho Nhà nước và người đóng bảo hiểm.
2. Giải pháp tăng cường quản lý, ngăn chặn trục lợi BHXH, BHYT
2.1. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức
- Tuyên truyền sâu rộng về Luật Bảo hiểm xã hội số 41/2024/QH15 và Luật Bảo hiểm y tế số 51/2014/QH15 để người dân hiểu rõ quyền lợi và nghĩa vụ.
- Phổ biến các chính sách hỗ trợ tham gia BHXH, BHYT, đặc biệt với nhóm lao động tự do, hộ nghèo.
2.2. Tăng cường giám sát, thanh tra hoạt động KCB BHYT
- Kiểm tra đột xuất các cơ sở y tế có chi phí KCB tăng đột biến.
- Xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm, công khai kết quả thanh tra để răn đe.
- Ứng dụng công nghệ (AI, blockchain) để giám sát minh bạch quá trình thanh toán BHYT.
2.3. Hoàn thiện cơ chế quản lý, chính sách BHXH
- Thành lập Ban Chỉ đạo BHXH, BHYT cấp tỉnh, huyện để phối hợp liên ngành.
- Rà soát, điều chỉnh phác đồ điều trị theo hướng dẫn của Bộ Y tế, tránh lạm dụng dịch vụ.
- Số hóa quy trình KCB BHYT, yêu cầu các cơ sở y tế cập nhật dữ liệu đầy đủ lên hệ thống quốc gia.
2.4. Đảm bảo quyền lợi người tham gia BHXH, BHYT
- Giảm thủ tục hành chính, tăng tốc độ giải quyết hồ sơ.
- Cung ứng đủ thuốc, vật tư y tế, hạn chế tình trạng người bệnh phải tự mua.
- Mở rộng bao phủ BHYT theo mục tiêu Chính phủ đến năm 2025.
3. Định hướng phát triển bền vững hệ thống BHXH, BHYT
3.1. Mục tiêu bao phủ BHXH, BHYT toàn dân
- Đưa chỉ tiêu phát triển đối tượng tham gia BHXH, BHYT vào Nghị quyết của HĐND các cấp.
- Hỗ trợ tài chính cho người nghèo, cận nghèo, học sinh, sinh viên tham gia BHYT.
3.2. Nâng cao hiệu quả sử dụng quỹ BHXH, BHYT
- Tối ưu hóa chi phí KCB, tránh lãng phí.
- Tăng cường hợp tác quốc tế để học hỏi kinh nghiệm quản lý quỹ BHXH từ các nước phát triển.
3.3. Ứng dụng công nghệ trong quản lý BHXH
- Phát triển ứng dụng VssID, VneID để người dân dễ dàng tra cứu, sử dụng dịch vụ BHXH.
- Xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về y tế, liên thông giữa các bệnh viện và cơ quan BHXH.
Việc ngăn chặn lạm dụng, trục lợi quỹ BHYT là nhiệm vụ cấp thiết để bảo vệ hệ thống bảo hiểm xã hội bền vững. Với các giải pháp đồng bộ từ tuyên truyền, giám sát, cải cách chính sách và ứng dụng công nghệ, Việt Nam có thể nâng cao hiệu quả quản lý quỹ BHXH, BHYT, đảm bảo quyền lợi chính đáng cho người dân. Đây cũng là bước quan trọng để hiện thực hóa mục tiêu bao phủ BHYT toàn dân và phát triển hệ thống an sinh xã hội toàn diện.
