Bài phóng sự này là một bản đánh giá về tình hình bảo hiểm nông nghiệp ở Việt Nam, tập trung vào những thách thức và cơ hội hiện nay. Điểm mấu chốt là tỷ lệ tham gia bảo hiểm nông nghiệp rất thấp, dẫn đến thiệt hại kinh tế lớn cho nông dân khi gặp rủi ro, ví dụ như cơn bão Yagi.
Nội dung
1. Tầm quan trọng của bảo hiểm nông nghiệp
Ngành nông nghiệp Việt Nam đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế, nhưng lại đối mặt với nhiều rủi ro từ thiên tai, dịch bệnh và biến đổi khí hậu. Trong bối cảnh đó, bảo hiểm nông nghiệp trở thành “tấm lá chắn” giúp nông dân bảo vệ sản xuất, ổn định cuộc sống và giảm thiểu gánh nặng tài chính.
2. Thực trạng bảo hiểm nông nghiệp tại Việt Nam
Dù có nhiều nỗ lực, bảo hiểm nông nghiệp ở Việt Nam vẫn chưa phát huy hết tiềm năng. Các sản phẩm bảo hiểm thương mại và có hỗ trợ từ ngân sách nhà nước chưa đủ hấp dẫn. Tỷ lệ tham gia bảo hiểm nông nghiệp rất thấp. Cơn bão Yagi là một ví dụ điển hình: trong tổng dư nợ thiệt hại 14.600 tỷ đồng, chỉ 0,65% được bồi thường. Hơn 99% còn lại phải trông chờ vào ngân sách nhà nước, gây áp lực tài chính lớn.
3. Những thách thức chính
3.1. Chính sách hỗ trợ chưa hấp dẫn
Mức hỗ trợ phí bảo hiểm khác biệt giữa các đối tượng: hộ nghèo và cận nghèo được hỗ trợ 90%, trong khi các tổ chức sản xuất lớn chỉ nhận 20%. Điều này chưa đủ khuyến khích doanh nghiệp và hợp tác xã tham gia.
3.2. Phạm vi bảo hiểm hạn chế
Các loại tài sản, máy móc và lao động chưa được đưa vào danh sách bảo hiểm. Nhiều sản phẩm bảo hiểm chỉ tập trung vào cây trồng và vật nuôi chủ lực, chưa bao phủ toàn diện.
3.3. Thủ tục phức tạp
Thủ tục giấy tờ, thời gian xét duyệt và chi trả bồi thường thường kéo dài, làm mất niềm tin của nông dân vào bảo hiểm.
3.4. Nhận thức hạn chế
Nhiều nông dân trông chờ vào sự hỗ trợ từ ngân sách nhà nước, thiếu tư duy chủ động tham gia bảo hiểm. Đây là một thách thức lớn cần khắc phục.
3.5. Khó khăn cho doanh nghiệp bảo hiểm
Chi phí quản lý cao, thủ tục giám định phức tạp và mức phí thu được thấp khiến các doanh nghiệp bảo hiểm khó duy trì hoạt động.
4. Đề xuất giải pháp
4.1. Hoàn thiện chính sách hỗ trợ
Chính phủ cần nâng mức hỗ trợ phí bảo hiểm, mở rộng phạm vi bảo hiểm cho các loại tài sản, máy móc và con người. Các mô hình sản xuất quy mô lớn cũng cần nhận hỗ trợ tốt hơn để khuyến khích đầu tư vào nông nghiệp.
4.2. Xây dựng Quỹ Dự phòng Rủi ro Thiên tai
Quỹ này có thể hỗ trợ doanh nghiệp bảo hiểm khi xảy ra thiên tai lớn, giúp giảm thiểu gánh nặng tài chính và đảm bảo sự bền vững của hệ thống bảo hiểm.
4.3. Ứng dụng công nghệ
Việc sử dụng blockchain, AI và Big Data có thể tự động hóa quy trình, giảm chi phí quản lý và tăng tính minh bạch. Một ứng dụng di động đơn giản, dễ sử dụng sẽ giúp nông dân tiếp cận thông tin và tham gia bảo hiểm dễ dàng hơn.
4.4. Tăng cường liên kết chuỗi giá trị
Ngân hàng, doanh nghiệp bảo hiểm, nhà cung cấp vật tư và đơn vị chế biến cần phối hợp chặt chẽ để tạo nên hệ sinh thái bảo hiểm nông nghiệp toàn diện.
5. Điểm sáng từ Bảo hiểm Agribank (ABIC)
Bảo hiểm Agribank (ABIC) là một trong những doanh nghiệp tiên phong trong lĩnh vực bảo hiểm nông nghiệp. Mỗi năm, ABIC thu về hơn 2.000 tỷ đồng doanh thu phí bảo hiểm, phục vụ khoảng 3 triệu hộ nông dân và chi trả bồi thường trên 700 tỷ đồng.
Dự án của ABIC đặt mục tiêu nâng tỷ lệ bảo hiểm nguồn vốn từ 18% lên 30-50% trong 5 năm tới, bảo vệ hơn 5 triệu cá nhân, hộ gia đình và 10.000 doanh nghiệp. Tổng giá trị vốn tín dụng được bảo hiểm có thể lên tới 1 triệu tỷ đồng.
6. Phân tích và kết luận
Bảo hiểm nông nghiệp là công cụ không thể thiếu trong phát triển bền vững nông nghiệp Việt Nam. Tuy nhiên, để phát huy tối đa hiệu quả, các bên liên quan cần phối hợp chặt chẽ, từ việc hoàn thiện chính sách, tăng cường ứng dụng công nghệ đến nâng cao nhận thức của nông dân.
Chính phủ cần đóng vai trò chủ đạo trong việc điều chỉnh chính sách hỗ trợ, mở rộng phạm vi bảo hiểm và đơn giản hóa thủ tục. Các doanh nghiệp bảo hiểm cần sáng tạo trong sản phẩm, ứng dụng công nghệ để tăng sức cạnh tranh. Còn nông dân, họ cần nhận thức rõ lợi ích và chủ động tham gia bảo hiểm để bảo vệ chính mình.
7. Đề xuất hành động
- Chính phủ: Điều chỉnh chính sách, mở rộng đối tượng bảo hiểm, đơn giản hóa quy trình.
- Doanh nghiệp bảo hiểm: Tăng cường ứng dụng công nghệ, phát triển sản phẩm phù hợp.
- Nông dân: Chủ động tìm hiểu và tham gia bảo hiểm, giảm phụ thuộc vào ngân sách nhà nước.
Tổng kết:
Bảo hiểm nông nghiệp là nền tảng quan trọng giúp ngành nông nghiệp Việt Nam phát triển bền vững, đảm bảo an ninh lương thực và đời sống ổn định cho hàng triệu nông dân. Sự hợp tác và nỗ lực đồng bộ từ Chính phủ, doanh nghiệp và người dân sẽ là chìa khóa để biến bảo hiểm nông nghiệp thành “bệ đỡ” vững chắc trong hành trình phát triển nông nghiệp bền vững tại Việt Nam.
