Trong bối cảnh thị trường lao động Việt Nam hiện nay, nhiều người làm việc tự do, không có hợp đồng lao động (HĐLĐ) chính thức như phụ hồ, nông dân thuê, công nhân xây dựng… thường xuyên đối mặt với rủi ro tai nạn nghề nghiệp. Tuy nhiên, do không thuộc đối tượng bắt buộc tham gia bảo hiểm tai nạn lao động (TNLĐ), họ phải tự gánh chịu mọi chi phí y tế và mất thu nhập khi gặp sự cố.
Bảo hiểm tai nạn lao động tự nguyện – Giải pháp an toàn cho người lao động tự do
Nhằm khắc phục tình trạng này, Nghị định 143/2024/NĐ-CP (có hiệu lực từ 1/1/2025) đã mở rộng cơ hội cho người lao động (NLĐ) tự do tham gia BHTNLĐ tự nguyện. Bài viết này sẽ phân tích chi tiết lợi ích, điều kiện tham gia, mức hỗ trợ và cách thức đóng phí để giúp NLĐ tự do bảo vệ chính mình.
Nội dung
1. Đối tượng nào được tham gia BHTNLĐ tự nguyện?
Theo Điều 6 Luật An toàn, vệ sinh lao động 2015 và Nghị định 143/2024, đối tượng đủ điều kiện tham gia bao gồm:
-
NLĐ không có HĐLĐ (làm việc theo giờ, theo vụ việc, lao động thời vụ).
-
Từ đủ 15 tuổi trở lên, không thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc.
-
Lao động trong các ngành nghề rủi ro cao như xây dựng, nông nghiệp, vận chuyển…
Ví dụ thực tế:
-
Ông Ba Thành (Tân Phú, Đồng Nai) làm nghề cắt tỉa cây, thường xuyên đối mặt với nguy cơ té ngã, rắn cắn.
-
Ông Út Thảo (Biên Hòa) làm phụ hồ hơn 10 năm nhưng chưa bao giờ được tư vấn về BHTNLĐ tự nguyện.
2. Lợi ích khi tham gia BHTNLĐ tự nguyện
Khi đóng phí, NLĐ sẽ được hưởng các quyền lợi sau nếu không may gặp tai nạn lao động:
2.1. Trợ cấp tai nạn lao động
-
Trợ cấp một lần: Theo mức suy giảm khả năng lao động (từ 5% trở lên).
-
Trợ cấp hàng tháng: Nếu suy giảm từ 31% trở lên.
-
Trợ cấp tử vong: Thân nhân được nhận 31,5 lần mức lương tối thiểu vùng IV (khoảng 36,4 triệu đồng theo lương tối thiểu 2025).
2.2. Hỗ trợ giám định y tế
-
Được cơ quan Bảo hiểm xã hội (BHXH) chi trả chi phí khám, giám định thương tật.
2.3. Hỗ trợ từ Nhà nước
-
Hộ nghèo: Được hỗ trợ 30% phí đóng.
-
Hộ cận nghèo: Hỗ trợ 25%.
-
Đối tượng khác: Hỗ trợ 10%.
So sánh với BHTNLĐ bắt buộc
| Tiêu chí | BHTNLĐ bắt buộc | BHTNLĐ tự nguyện |
|---|---|---|
| Đối tượng | NLĐ có HĐLĐ từ 1 tháng | NLĐ không có HĐLĐ |
| Mức đóng | Do người sử dụng lao động đóng | Tự đóng (6%/năm hoặc 12%/năm) |
| Hỗ trợ Nhà nước | Không | Có (10-30%) |
3. Những trường hợp KHÔNG được hưởng bảo hiểm
Theo Điều 5 Nghị định 143, NLĐ sẽ mất quyền lợi nếu tai nạn xảy ra do:
-
Xung đột cá nhân không liên quan đến công việc.
-
Tự gây thương tích hoặc sử dụng ma túy, chất kích thích.
-
Vi phạm nội quy an toàn lao động.
4. Cách tham gia và mức đóng phí
4.1. Phương thức đóng
-
Đóng 6 tháng/lần: 6% mức lương tối thiểu vùng IV (~69.000 đồng/tháng).
-
Đóng 12 tháng/lần: 12% mức lương tối thiểu vùng IV (~138.000 đồng/năm).
4.2. Thủ tục đăng ký
-
Nộp hồ sơ tại cơ quan BHXH địa phương.
-
Thanh toán phí qua ngân hàng hoặc điểm thu BHXH.
-
Nhận thẻ BHTNLĐ sau 5-7 ngày làm việc.
5. Tại sao nhiều người lao động chưa tham gia?
-
Thiếu thông tin: Nhiều NLĐ tự do không biết chính sách này.
-
Tâm lý ngại đóng phí: Thu nhập thấp khiến họ e ngại chi phí.
-
Thủ tục phức tạp: Một số địa phương chưa tích cực tuyên truyền.
Giải pháp đề xuất:
-
Tăng cường tuyên truyền qua truyền hình, mạng xã hội.
-
Hỗ trợ đăng ký trực tuyến để giảm thủ tục hành chính.
-
Phối hợp với nghiệp đoàn, hợp tác xã để vận động NLĐ tham gia.
BHTNLĐ tự nguyện – Lá chắn tài chính cho người lao động nghèo
Với mức phí chỉ khoảng 11.500 đồng/tháng, BHTNLĐ tự nguyện là giải pháp thiết thực giúp NLĐ tự do an tâm làm việc. Để chính sách phát huy hiệu quả, cần sự chung tay từ Nhà nước, doanh nghiệp và cộng đồng trong việc nâng cao nhận thức và hỗ trợ người lao động tiếp cận dịch vụ này.
