Trục lợi bảo hiểm không phải là vấn đề mới tại Việt Nam, nhưng thời gian gần đây, tình trạng này đang gia tăng với những thủ đoạn ngày càng tinh vi và có tổ chức. Hành vi này không chỉ gây thiệt hại cho các doanh nghiệp bảo hiểm mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến niềm tin của người tiêu dùng và sự phát triển lành mạnh của ngành. Bài viết này sẽ phân tích thực trạng, hệ lụy và đề xuất giải pháp nhằm hạn chế tình trạng trục lợi bảo hiểm.
1. Thực Trạng Trục Lợi Bảo Hiểm
1.1. Những Con Số Đáng Báo Động
Theo thống kê từ các công ty bảo hiểm nhân thọ, số lượng các vụ yêu cầu bồi thường liên quan đến tai nạn như bỏng, gãy xương tăng đột biến trong năm 2024–2025. Đáng chú ý, nhiều trường hợp có dấu hiệu gian lận rõ rệt:
-
Công ty bảo hiểm X phát hiện hai đại lý có tỷ lệ khách hàng bị bỏng và gãy xương cao bất thường.
-
Khách hàng Q: Hợp đồng bảo hiểm đã hết hạn nhưng được khôi phục vào tháng 1/2024, sau đó mua thêm gói bảo hiểm tai nạn mệnh giá lớn. Điều tra cho thấy khách hàng này từng có ý định tự tử vào năm 2019.
-
Khách hàng H: Bị bỏng và được một người phụ nữ tên T hướng dẫn làm thủ tục bồi thường. Bà T trước đó từng bị phát hiện dùng hồ sơ giả để đòi tiền bảo hiểm.
1.2. Thủ Đoạn Gian Lận Phổ Biến
Các trường hợp trục lợi thường có chung những đặc điểm sau:
-
Mua nhiều hợp đồng bảo hiểm tai nạn trong thời gian ngắn, đặc biệt là các gói có mệnh giá cao.
-
Sự kiện bảo hiểm xảy ra ngay sau khi hợp đồng có hiệu lực, thường chỉ vài tháng.
-
Nguyên nhân tai nạn khó kiểm chứng: Bỏng do nước sôi, gãy xương không có nhân chứng.
-
Sử dụng hồ sơ y tế giả mạo, như trường hợp khởi tố 2 khách hàng dùng X-quang của người khác để đòi tiền.
1.3. Đường Dây Trục Lợi Có Tổ Chức
Không chỉ dừng lại ở các cá nhân, nhiều vụ việc cho thấy sự tham gia của các nhóm có tổ chức:
-
Đại lý bảo hiểm tiếp tay: Một số nhân viên tư vấn cố tình khuyến khích khách hàng mua nhiều hợp đồng để trục lợi.
-
Cán bộ y tế tham gia: Như vụ án ở Thanh Hóa (2024), 13 bị can gồm cả nhân viên bệnh viện bị khởi tố vì làm giả hồ sơ bệnh án.
2. Hệ Lụy Nghiêm Trọng
2.1. Thiệt Hại Kinh Tế Cho Doanh Nghiệp Bảo Hiểm
-
Các công ty bảo hiểm phải chi trả hàng trăm tỷ đồng cho các yêu cầu bồi thường gian lận.
-
Ví dụ điển hình:
-
Vụ án năm 2021, một khách hàng mua 19 hợp đồng, 7 hợp đồng đã được chi trả trước khi bị phát hiện.
-
Vụ giả chết để trục lợi 18 tỷ đồng ở Đắk Nông.
-
2.2. Ảnh Hưởng Đến Người Tiêu Dùng Chân Chính
-
Tăng phí bảo hiểm: Do rủi ro gian lận cao, các công ty buộc phải điều chỉnh giá để bù lỗ.
-
Thủ tục thẩm định phức tạp hơn, gây khó khăn cho khách hàng thực sự cần bồi thường.
-
Mất niềm tin vào ngành bảo hiểm: Nhiều người e ngại tham gia vì lo sợ bị từ chối chi trả oan uổng.
2.3. Rủi Ro Pháp Lý Cho Người Trục Lợi
Theo Điều 213 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi 2017), hành vi gian lận bảo hiểm có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự với mức án lên đến 7 năm tù. Một số trường hợp còn bị xử lý về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản với án phạt nặng hơn.
-
Vụ án năm 2025: Một phụ nữ ở Quảng Nam bị bắt vì trục lợi hơn 2 tỷ đồng từ bảo hiểm nhân thọ.
-
Vụ án năm 2021: Một đối tượng bị tuyên án 10 năm tù vì mua 19 hợp đồng bảo hiểm giả mạo.
3. Giải Pháp Hạn Chế Trục Lợi Bảo Hiểm
3.1. Tăng Cường Giám Sát Từ Các Công Ty Bảo Hiểm
-
Áp dụng công nghệ AI để phân tích dữ liệu, phát hiện các trường hợp khả nghi.
-
Xây dựng cơ sở dữ liệu chung giữa các công ty bảo hiểm để tránh việc một người mua nhiều hợp đồng cùng lúc.
3.2. Siết Chặt Quy Định Pháp Lý
-
Xử lý nghiêm các đại lý tiếp tay cho hành vi trục l�ợi.
-
Hợp tác với cơ quan y tế để xác minh tính xác thực của hồ sơ bệnh án.
3.3. Nâng Cao Nhận Thức Cộng Đồng
-
Tuyên truyền về hậu quả pháp lý của trục lợi bảo hiểm.
-
Khuyến khích người dân tố giác các hành vi gian lận.
Trục lợi bảo hiểm là vấn nạn gây thiệt hại lớn cho cả doanh nghiệp lẫn người tiêu dùng. Để ngăn chặn tình trạng này, cần sự chung tay của các công ty bảo hiểm, cơ quan quản lý và cả cộng đồng. Chỉ khi có những biện pháp đồng bộ, ngành bảo hiểm mới phát triển bền vững và đảm bảo quyền lợi chính đáng cho mọi khách hàng.
